next up previous
Next: About this document ... Up: juni-1 Previous: De reeks met kwadraten

Euler's afleiding

Isaac Newton had ontdekt dat je $\sin x$ als een oneindige som van machten van $x$ kunt schrijven::

\begin{displaymath}
\sin x=x-\textstyle\frac 16x^3+\textstyle\frac 1{120}x^5+\cdots+
\textstyle\frac {(-1)^n}{(2n+1)!}x^{2n+1}+\cdots
\end{displaymath}

Euler deelde links en rechts door $x$:

\begin{displaymath}
\textstyle\frac {\sin x}x
=1-\textstyle\frac 16x^2+\textstyl...
...20}x^4+\cdots+
\textstyle\frac {(-1)^n}{(2n+1)!}x^{2n}+\cdots
\end{displaymath}

Dit is een functie die in $0$ de waarde $1$ aanneemt en die verder $\pi$, $-\pi$, $2\pi$, $-2\pi$, ..., $n\pi$, $-n\pi$, ... als nulpunten heeft. Wat Euler wist was dat als je van een functie $f$ vastlegt wat de nulpunten zijn, dat $f(0)=1$, en dat $f$ als som van machten van $x$ te schrijven is dan ligt $f$ helemaal vast.

Bijvoorneeld als we willen dat $f(0)=1$, dat $\pi$, $-\pi$, $2\pi$ en $-2\pi$ precies de nulpunten van $f$ zijn en dat $f$ als som van machten van $x$ te schrijven is dan moeten we wel

\begin{displaymath}
f(x)=(1-\textstyle\frac x\pi)(1+\textstyle\frac x\pi)(1-\textstyle\frac x{2\pi})(1+\textstyle\frac x{2\pi})
\end{displaymath}

nemen. Dit kunnen we omwerken tot

\begin{displaymath}
(1-\textstyle\frac {x^2}{\pi^2})(1-\textstyle\frac {x^2}{4\pi^2}),
\end{displaymath}

als we dit verder uitvermenigvuldigen komt er

\begin{displaymath}
1-(\textstyle\frac 1{\pi^2}+\textstyle\frac 1{4\pi^2})x^2+\textstyle\frac {x^4}{4\pi^4}.
\end{displaymath}

Merk op dat tussen de haakjes voor de $x^2$ precies $\frac1{\pi^2}P(2)$ staat.

Als je precies $\pi$, $-\pi$, $2\pi$, $-2\pi$, ..., $n\pi$, $-n\pi$ als nulpunten wilt en $f(0)=1$ dan kom je, op dezelfde manier, uit op

\begin{displaymath}
(1-\textstyle\frac {x^2}{\pi^2})(1-\textstyle\frac {x^2}{4\pi^2})\cdots(1-\textstyle\frac {x^2n}{n^2\pi^2})
\end{displaymath}

en als je dat weer uitwerkt komt er

\begin{displaymath}
1-(\textstyle\frac 1{\pi^2}+\textstyle\frac 1{4\pi^2}+\cdots+\textstyle\frac 1{n^2\pi^2})x^2+\cdots
\end{displaymath}

ofwel

\begin{displaymath}
1-\frac1{\pi^2}P(n)x^2+\cdots
\end{displaymath}

Als we nu $n$ laten groeien dan moeten we, wegens het uniek zijn van de functie, uiteindelijk op $1-\textstyle\frac 16x^2+\cdots$ uitkomen. Conclusie: $\frac1{\pi^2}P(n)\to\frac16$, ofwel $P(n)\to\frac{\pi^2}6$, als $n\to\infty$ en dat is nou precies wat we wilden weten.
next up previous
Next: About this document ... Up: juni-1 Previous: De reeks met kwadraten
Klaas Pieter Hart 2001-04-25